Eritritolmolekulyar ??kisi c?mi 122,12 olan a?, qoxusuz kristal olan poliol ail?sinin üzvü olan d?rd karbonlu ??k?r spirtidir. O, ad?t?n qovun, ?aftal?, armud, üzüm v? s. kimi müxt?lif meyv?l?rd? olur. O, ??rab, piv? v? soya sousu kimi fermentl??dirilmi? qidalarda da olur. Eyni zamanda, insan g?z b?b?kl?ri, serum v? sperma kimi heyvan b?d?n mayel?rind? d? olur [1][2]. Eritritol s?rin dad? olan doldurulmu? biotatland?r?c?d?r, ??k?r spirti m?hsullar?n?n bütün ?la funksiyalar?na malik olmaqla yana??, h?m d? a?a?? enerji d?y?rin? v? yüks?k tolerantl?q xüsusiyy?tl?rin? malikdir. Kalorisi c?mi 0,2 kkal/q, ?irinl??dirici xass?l?ri is? saxarozan?n ?irinl??dirici gücünün 70%-ni t??kil edir ki, bu da onu diabet v? piyl?nm? olan insanlar ü?ün a?a?? kalorili qidalar ü?ün effektiv v? t?hlük?siz t?rkib? ?evirir [3]. Toksikoloji t?dqiqatlar g?st?rmi?dir ki, eritritol yax?? tolere edilir v? he? bir yan t?sir v? ya z?h?rli t?sir yaratm?r [2]. Bundan ?lav?, qida il? q?bul edil?n eritritolun 90% -i he? bir biokimy?vi t?sir? m?ruz qalm?r v? sidikd? d?yi?m?z ??kild? xaric olur, bel?likl? qan ??k?rin? v? ya insulin s?viyy?sin? t?sir g?st?rmir [4]. Eritritol h?m?inin xüsusi molekulyar qurulu?una g?r? antioksidant rol oynaya bil?r [5]. Eritritolun bu potensial t?tbiq xüsusiyy?tl?ri qida s?nayesind?, el?c? d? kosmetika v? ?cza??l?q s?nayesind? bu birl??m?y? artan mara?a s?b?b oldu.

Haz?rda eritritol ?sas?n mikrobial fermentasiya yolu il? istehsal olunur. Kimy?vi sintezl? müqayis?d? mikrob fermentasiyas? il? eritritolun istehsal prosesi yum?aqd?r, n?zar?t etm?k asand?r v? ?traf mühitin ?irkl?nm?sini ?h?miyy?tli d?r?c?d? azalda bil?r [4]. Buna g?r? d?, m?hsulun t?tbiqi perspektivi geni? nikbindir

Orta ?irinlik: Eritritolun ?irinliyi saxarozadan bir q?d?r a?a??d?r, saxaroza ?irinliyinin t?xmin?n 2/3 hiss?sidir. Eritritol t?miz ?irin hissi il? t?bii ya??l m?hsuldur. Dig?r ??k?r ?v?zedicil?ri - ??k?r spirtl?ri il? müqayis?d? eritritol daha ?h?miyy?tli fizioloji funksiyalara malikdir [7,8]. Bundan ?lav?, eritritol steviya v? momozid kimi yüks?k güclü tatland?r?c?larla birl??dirildikd?, o, yüks?k güclü tatland?r?c?lar?n yaratd??? xo?ag?lm?z dad? ?rt? bil?r, m?hlulun büzücü v? q?c?qlanmas?n? azald?r v? m?hlulun hamar dad?n? art?r?r, ?irinliyi saxarozaya yax?n edir.

Kalori d?y?ri s?f?rd?r: eritrotreitol molekullar? ?ox ki?ikdir v? t?xmin?n 90% insan istehlak?ndan sonra qan d?vran?na daxil ola bil?r v? yaln?z t?xmin?n 10% fermentasiya ü?ün karbon m?nb?yi kimi birba?a yo?un ba??rsa?a daxil olur. B?d?nin eritritolun birba?a metaboliz?sini t?min ed?n ferment sistemi olmad??? ü?ün eritritol proksimal ba??rsaqdan passiv diffuziya yolu il? sorulur, bu da aktiv n?qliyyat sistemi olmayan bir ?ox a?a?? molekulyar a??rl?ql? üzvi molekullar?n udma sür?ti onlar?n molekulyar ?l?üsü il? ?laq?dar olan molekullara b?nz?yir. Ki?ik molekulyar ??kisi say?sind? eritritol mannoz v? qlükoza il? müqayis?d? ba??rsaq membran?ndan daha tez ke?ir, lakin orqanizmd? sorulduqdan sonra h?zm olunmur v? par?alanm?r v? yaln?z b?yr?kl?r vasit?sil? sidikl? xaric oluna bilir [9]. Eritritolun unikal fizioloji v? metabolik xarakteristikas? onun a?a?? kalorili d?y?rini mü?yy?n edir. Eritritolun q?bulunun enerji d?y?ri q?bulun yaln?z 1/10-1/20-ni t??kil edir v? enerji d?y?ri 0,2-0,4 kJ/q t??kil edir ki, bu da saxaroza enerjisinin 5%-10%-ni t??kil edir v? bütün ??k?r ?v?zedici spirtl?rin ?n a?a?? enerjisidir.

Yüks?k tolerantl?q v? ki?ik yan t?sirl?r: Eritritolun unikal metabolik yoluna g?r?, istifad? edildikd?n sonra ??k?r spirtinin ?ox hiss?si b?yr?kl?r vasit?sil? xaric olur v? onun 10%-d?n az hiss?si ba??rsa?a daxil olur. ?nsan orqanizmind? eritritolun par?alanmas? ü?ün ferment olmad??? ü?ün onun insan orqanizmind? par?alanan miqdar? ?ox azd?r [10]. S?hiyy? Nazirliyinin "2007 No 12" elan?nda eritritolun q?bulu "t?l?bd?n as?l? olaraq ?lav? olunur", günd?lik q?bulu 50 qrama q?d?r ola bil?r v? ishal v? qaz v? dig?r yan t?sirl?ri yoxdur, a?a??dak? c?dv?l vasit?sil? insan orqanizminin bir ne?? ??k?r spirtin? tolerantl???n? müqayis? etm?k olar.

Diabet x?st?l?rin? uy?unla?ma: Yokozawa et al. [11] eritritolun streptozotosin? s?b?b olan diabet? t?sirini t?dqiq etdi v? n?tic?l?r g?st?rdi ki, eritritol diabetli si?ovullar?n serumunda, qaraciy?rind? v? b?yr?yind? qlükoza s?viyy?sini ?h?miyy?tli d?r?c?d? azalda bil?r. ?nsan orqanizmind? eritritolun metaboliz? edilm?si ü?ün ferment sistemi olmad???ndan b?d?n? daxil olan eritritol metaboliz? olunmadan effektiv ??kild? sorulur v? b?yr?kl?r vasit?sil? xaric olur, bu da eritritolun qanda qlükoza v? insulin s?viyy?l?rind? d?yi?iklikl?r? s?b?b olmaq potensial?n?n m?hdud oldu?unu g?st?rir. Buna g?r? eritritol xüsusi qidalarda istifad? edildikd? diabet x?st?l?ri ü?ün t?hlük?sizdir [12,13].

Kariyes olmayan xüsusiyy?tl?r: Honkala et al. [14] eritritol v? ba?qalar?n?n di? minas?n?n v? dentin kariyesinin inki?af?na t?sirini t?dqiq etmi?l?r v? n?tic?l?r g?st?rmi?dir ki, eritritol qrupu ?n az dentin kariyesi v? s?thin? malikdir v? kariyesin z?d?l?nm?sin? ?n az meyllidir. ?ünki eritritol di? l?vh?sinin tur?usunu azalda bil?r, tüpürc?k v? di? l?vh?sind? Streptococcus mutans miqdar?n? azald?r v? bununla da di? ?ürüm?si riskini azald?r [15]. Bundan ?lav?, eksperimentl?r g?st?rmi?dir ki, eritritolun kariyes? qar?? aktivliyi ü? mexanizm? malikdir: 1. Di? kariyesinin inki?af? il? ?laq?li ?sas bakteriya n?vl?rinin b?yüm?sinin qar??s?n? almaq v? tur?u istehsal?n? azaltmaq; 2, ümumi streptokok a??z bakteriyalar?n?n di? s?thin? yap??mas?n? azaltmaq; 3. Orqanizml?rd? di? l?vh?sinin ??kisini azald?r [16]. Buna g?r? d? eritritol kariyes? qar?? xüsusiyy?tl?r? malikdir v? a??z sa?laml??? ü?ün faydal?d?r.