Citicoline (cytidine 5-diphosphate choline, CDP-choline) er nauesynlegt fyrir framleieslu á fosfólípíeum eins og fosfatidylkólíni. Tessar sameindir byggja upp frumuhimnur og verndandi taugahúe í líkamanum [1]. Citicoline er flóknari sameind en venjulegt kólín, eea jafnvel alfa-GPC, en tae er sama efni og er náttúrulega framleitt í heilanum. Til ae foreast rugling ákváeu vísindamenn ae kalla tae ?sítíkólín“ tegar tae er notae sem meefere og ?CDP-kólín“ tegar tae er framleitt í líkamanum [2]. Tegar tae er tekie inn losar tae tv? efnasamb?nd: cytidín og kólín. Eftir ae t?r hafa farie yfir blóe-heila tr?skuldinn nota taugafrumur í heilanum t?r til ae búa til citicolin og ?nnur fosfólípíe [3]. Kólín eykur asetylkólín og ?nnur taugaboeefni til ae halda taugakerfinu gangandi. Líkaminn breytir cítólíni í m?rg ?nnur gagnleg efnasamb?nd. Tess vegna g?ti cítólín haft meiri ávinning og f?rri aukaverkanir en venjulegt kólín [4,5,3].

Hvernig tae virkar

Citicoline eykur framleieslu taugaboeefna og frumubyggingarefna. Auk asetylkólíns eykur tae noradrenalín og dópamín í heilanum [4,6]. Tae getur aukie blóefl?ei heilans og ?rvae hvatbera til ae framleiea meiri orku [4,5,2]. N?gilegt magn af CDP kólíni verndar fosfatidylkólín og sphingomyelin, sem byggja upp verndandi taugahimnu sem kallast myelin. Citicoline hindrar einnig bólguensímie fosfólípasa A2 og eykur aeal andoxunarefnie glútatíon [7,8]. í stuttu máli, citicoline virkar mee tví ae koma jafnv?gi á taugaboeefni og vernda taugakerfie gegn oxun og aldurstengdum skemmdum [9,10,1].

F?euuppspretta

Líkaminn myndar cítólín úr cytidíni og kólíni. Besta leiein til ae auka síkólínmagn mee mat er ae neyta fulln?gjandi f?eugjafa sem veitir hvort tveggja. Kólínrík matv?li eru meeal annars [11,12] : Líff?rakj?t (lifur) egg kjúklingur fiskur Heilkorn Cytidín er RNA núkleósíe sem er mest einbeitt í kj?ti (sérstaklega líff?rakj?ti); Tae er einnig ae finna í broddmjólk [13,14]. Citicoline f?eubótarefni (Cognizin, Somazina) eru ?nnur hugsanleg uppspretta viebótar kólíns, auk: kólín alfa-GPC fosfatidylkólín lesitíns

Heilsufarslegur ávinningur af cítólíni g?ti verie gildur

1) Vitsmunaleg aukning

Aldurstengd vitsmunaleg hnignun Vitsmunaleg h?fileikar hafa tilhneigingu til ae minnka mee aldrinum vegna minnkaes blóefl?eis til heilans eea af ?erum ást?eum. í endurskoeun á 14 klínískum rannsóknum var komist ae teirri nieurst?eu ae CDP-kólín geti b?tt minni og hegeun hjá sjúklingum mee v?ga til mielungsmikla skereingu á vitr?nni, tar mee talie teim sem eru mee lélega blóerás í heila [9]. Byggt á g?gnum frá meira en 2.800 ?ldrueum sjúklingum, eftir ae hafa fengie citicolin meefere, hurfu minnisvandamál hjá 21% sjúklinga og minni batnaei hjá 45% sjúklinga. Tessa rannsókn vantaei lyfleysueftirlit, svo vie ?ttum ae taka nieurst?eunum mee smá salti [18]. Citicoline (1000mg í 9 mánuei) var gagnlegt hjá 350 ?ldrueum sjúklingum mee v?ga vitr?na skereingu vegna tess ae tae var f?r um ae [19] : Styrkja taugahimnur til ae auka magn noradrenalíns og dópamíns til ae koma í veg fyrir oxunarskemmdir í tremur rannsóknum á 210 sjúklingum mee heilabilun og lélega heilaviebrageshraea, hegeun heilaviebragea og lélega heilaviebrageshraea, b?tta heilaviebrageshraea. Tví h?rri sem skammtur af citicolin (2000mg) er, tví betri áhrif [20,21,22]. Margir nota citicoline til ae b?ta hugsun, auka minni og koma í veg fyrir vitr?na hnignun. Vie skulum sjá hvae vísindin hafa ae segja um hlutverk sitt sem ráegáta... í tveimur klínískum rannsóknum á 135 heilbrigeum fullorenum, b?tti citicolin (250-500mg) athygli og andlega skyrleika [23,24]. Drykkur sem inniheldur koffín og CDP kólín (250 mg) jók vitr?na frammist?eu og minnkaei viebragestíma hjá 60 sjálfboealieum. Koffín er tekkt ?rvandi efni og g?ti hafa stuelae ae nieurst?eunum [25]. Hjá 24 heilbrigeum fullorenum b?ttu st?rri skammtar af cítólíni (500 eea 1000 mg) ymis vitr?na merki - vinnsluhraea, vinnu- og munnminni, framkv?mdastarfsemi - en aeeins hjá teim sem eru mee lakari vitr?na getu [26]. í s?mu rannsókn h?feu f?eubótarefni engin áhrif á mielungsleikara og jafnvel lítillega skerta vitr?na getu hjá afreksfólki. [26] Misnotkun kannabis skert vitr?na getu. í rannsókn á 19 langvinnum marijúanareykingum dró sítíkólín (2.000 mg á dag í 8 vikur) úr hvatvísissv?run og b?tti vitr?na frammist?eu. Allir tátttakendur vildu h?tta ae reykja og rannsakendur benda til tess ae áhrif cítólíns geti hjálpae til vie ae styra teim í tá átt [27,28]. Samkv?mt bráeabirgearannsóknum getur citicoline aukie athygli og andlega skyrleika, sérstaklega hjá fólki mee lélega vitr?na getu.

2) Heilablóefallsendurh?fing

Ae skera úr blóefl?ei til tiltekins heilasv?eis getur drepie taugafrumur og valdie alvarlegum heilaskaea. Citicoline getur hjálpae mee tví ae styrkja taugahimnur og hindra framleieslu sindurefna [29,30]. Samkv?mt safngreiningu á fjórum klínískum rannsóknum (meira en 1.300 sjúklingar), ae taka 2000 mg af citicolin innan 24 klukkustunda eftir heilablóefall jók líkurnar á fullum bata um 38% [10]. G?gn frá meira en 4.000 heilablóefallslifendum syna ae cítólín b?tir árangur og bata aln?mis; St?rri skammtar (2000-4000mg) eru skilvirkari. Tae var engin lyfleysustjórnun í tessari rannsókn, svo engar endanlegar ályktanir var h?gt ae draga [31]. Tv?r rannsóknir á meira en 3.000 sjúklingum fundu ekki markt?kan ávinning af CDP-kólíni vie bráeu heilablóefalli [32,33]. Lyf sem draga úr blóetappa eru áfram fyrsti kosturinn vie bráeu heilablóefalli. Tv?r samsettar úttektir komust ae teirri nieurst?eu ae cítólín g?ti veitt frekari ávinning eea hjálpae sjúklingum sem geta ekki fengie ?skilega meefere [34,35]. Tímab?r gj?f cítólíns getur b?tt bata heilablóefalls, en rannsóknir eru takmarkaear. Lyf sem draga úr blóetappa eru áfram fyrsti kosturinn vie bráeu heilablóefalli.

3) Sjónvandamál

Eins og ae vernda taugar í heila og m?nu, getur cítólín haft s?mu jákv?eu áhrifin á sjóntaugina. Tae getur snúie vie skemmdum á taugafrumum í sjónhimnu og hjálpae til vie ae meeh?ndla augnsjúkdóma eins og [1] : Sjóntaugakvilli Gláka Amblyopia Glaucoma Aukinn augntrystingur og aerir t?ttir geta skemmt sjóntaugina og leitt til gláku, sem stundum leieir til algj?rrar blindu [36]. í tveimur klínískum rannsóknum á 80 glákusjúklingum lagaei langvarandi cítólín til innt?ku taugaskemmdir, b?tti sjón og h?gei á framvindu sjúkdómsins [37,38]. Citicoline augndropar syndu s?mu nieurst?eur í tveimur ?erum klínískum rannsóknum (68 sjúklingar) [39,40]. Amblyopia, eea ?lata auga“, kemur fram tegar augu og heili eiga ekki góe samskipti. Tae getur valdie tokusyn á ?eru auga. [41] í tremur klínískum rannsóknum á 190 b?rnum, b?tti citicolin til innt?ku staelaea meefere mee amblyopíu (augplástur) [42,43,44]. Innd?ling á CDP kólíni (1000 mg á dag) l?knaei sjóntaugina og b?tti sjón hjá 10 fullorenum mee sjónleysi. Rannsóknin var mee lítie úrtak og skorti lyfleysueftirlit, svo nieurst?eurnar eru vafasamar [45]. Sjóntaugakvilli Sjóntaugakvilli er ?nnur tegund sjóntaugaskaea sem getur truflae sjón. Hjá 26 sjúklingum mee sjóntaugakvilla, b?tti citicólín (1600 mg/dag í 2 mánuei) sjón mee tví ae gera vie taugaskemmdir [46]. ófulln?gjandi s?nnunarg?gn Engar gildar klínískar vísbendingar eru til sem styeja notkun cítólíns til meeh?ndlunar á einhverjum sjúkdómanna í tessum kafla. Eftirfarandi er samantekt á nylegum dyrarannsóknum, frumurannsóknum eea lágg?ea klínískum rannsóknum sem ?ttu ae hrinda af stae frekari rannsóknum. Hins vegar ?ttir tú ekki ae túlka t?r sem stuening vie heilsufar.

4) Heilaskaei

Oxunarálag, sjálfsofn?misviebr?ge og umhverfiseitur geta valdie alvarlegum heilafrumumskemmdum. Citicoline verndar heilann og m?nuna fyrir tessu álagi mee tví ae vernda myelínhúe frumna og efla mikilv?g taugaboeefni. Alzheimerssjúkdómur í tremur klínískum rannsóknum b?tti Citicoline (1000mg daglega í 1-3 mánuei) einkenni Alzheimerssjúkdóms [47,48,49] : B?tt andleg frammistaea ?rvaei blóefl?ei til heilans minnkaei magn bólgusameinda (histamíns og IL1B) Hins vegar gerei skortur á lyfleysueftirliti í báeum rannsóknum spurningar. í trieju rannsókninni upplifeu sjúklingar mee erfeafr?eilega tilhneigingu til Alzheimerssjúkdóms (APOE-e4-berar) enn meiri ávinning. Tetta er mikilv?g nieurstaea vegna tess ae APOE-e4 flutningsaeilar bregeast ?eruvísi (og oft verri) vie ymsum inngripum [48,50]. Citicoline jók áhrif lyfjameeferear vie Alzheimerssjúkdómi og h?gei á framgangi tveggja athugunarrannsókna (meira en 600 sjúklingar) [51,52]. Hjá rottum mee Alzheimerssjúkdóm verndar citicoline taugarnar fyrir próteinst?kkbreytingum og dregur úr blóefl?ei. Fyrir vikie h?feu rotturnar f?rri vitr?na skereingu og b?tt minni [53]. Citicoline getur hjálpae til vie ae meeh?ndla Alzheimerssjúkdóm og b?ta staelaea um?nnun, en fyrirliggjandi klínísk s?nnunarg?gn eru veik. Parkinsonsveiki Eyeing dópamín taugafrumna í Parkinsonsveiki veldur v?evastífleika, skjálfta og ?erum einkennum. Hjá rottum mee Parkinsonsveiki léttir cítólín v?evastífleika mee tví ae auka dópamínmagn í heilanum. Tae eykur einnig áhrif hefebundinnar meeferear [54,55]. Multiple sclerosis Bólgueyeing á myelínhúe ytri taugablaesins getur komie af stae MS, samfara alvarlegri líkamlegri og vitr?nni skereingu. Hjá dyrum mee MS, hafa vísindamenn sée m?guleika cítólíns til ae auka myelínbata og hreyfisamh?fingu [56,57].

5) Geeraskanir og vímuefnafíkn

Tunglyndi í rannsókn á 50 sjúklingum, b?tti citicoline vie tunglyndislyf (citalopram) tunglyndiseinkenni og bata [58]. Hjá rottum eykur CDP-kólín magn noradrenalíns, dópamíns og serótóníns í minni, skapi og hreyfist?evum heilans [59,60]. Metamfetamín- og kókaínfíklar Citicoline dró úr tunglyndiseinkennum hjá 60 metamfetamínfíklum (metamfetamín) en hafei engin áhrif á vímuefnaneyslu (2000 mg/dag í 3 mánuei). í annarri rannsókn á 31 metamfetamínfíklum, verndaei cítólín heilann og minnkaei fíkniefnaneyslu [61,62]. Hjá meira en 130 kókaínfíklum mee geehvarfasyki minnkaei citicolin (500-2.000 mg í 3 mánuei) fíkniefnaneyslu en hafei ekki áhrif á skap. Hins vegar, í rannsókn á 20 tungum kókaínneytendum, hafei tae engin áhrif [63,64,65]. Endurskoeun á níu rannsóknum komst ae teirri nieurst?eu ae cítólín g?ti haft smá ávinning vie efnafíkn, sérstaklega kókaín, en benti á t?rfina fyrir sterkari klínískar vísbendingar [66]. Citicoline jók áhrif hefebundinnar meeferear hjá 66 sjúklingum mee geeklofa. Tae b?tir svok?llue ?neikv?eu“ einkenni eins og tilfinningalega sljóleika, léleg samskipti og stireleika. Tetta er sérstaklega erfitt ae meeh?ndla mee hefebundnum lyfjum [67]. Hjá 24 heilbrigeum fullorenum eykur CDP-kólín vitsmuni mee tví ae ?rva nikótín-asetylkólínvietakann, sem er almennt vanvirkur í geeklofa [26]. Bráeabirgearannsóknir lofa góeu, en tae eru ekki n?gar vísbendingar til ae styeja notkun cítólíns til ae meeh?ndla geeraskanir og eiturlyfjafíkn.