К?с?би тама?тану саласында,Е д?румен??найзаны? ?шы? сия?ты. К?пш?л?г?витамин?деттер химиялы? реакцияларда кофермент рет?нде ?рекет етед?, к?мекш? р?л ат?арады, ал Е витамин? адам денсаулы?ын са?тау ?ш?н ?з?н?? к?шт? к?ш?мен ерекше. Е витамин? жатадымайда ерит?нвитаминдер тобы ж?не ??рылымы мен биологиялы? белсенд?л?г? ??сас бензодигидропиран туындысы, оны? ?ш?нде нег?з?нен токоферол мен токотриенол. ?рб?р топ бензопиран са?инасында?ы метил позициясыны? айырмашылы?ына с?йкес α, β, γ ж?не δ т?рт к?ш? т?рге, барлы?ы 8 т?рге б?л?нед? ж?не б?л изомерлерд?? антиоксидантты? ?аб?лет? бар. Бос радикалдар – организмдег? зат алмасу процес?нде т?з?лет?н ?те жо?ары химиялы? реактивт?л?г? бар т?ра?сыз молекулалар класы. Ультрак?лг?н с?улелер, ?орша?ан ортаны? ластануы ж?не бас?а да сырт?ы факторлар бос радикалдарды? ?нд?р?с?н тудыруы м?мк?н, сонымен ?атар митохондриялар энергиямен ?амтамасыз ету ?ш?н аэробты метаболизмд? ж?зеге асыратын жасушалар бос радикалдар ?нд?р?с?н?? орны болып табылады. Арты? бос радикалдар жасушаларды? ?ш?ндег? липидтер, белоктар ж?не ДН? сия?ты биологиялы? макромолекулалар?а шабуыл жасайтын тоты?у стресс?н тудырады, б?л тоты?у за?ымдануына ?келед?. Критикалы? с?ттерде Е д?румен? сутег? атомдарыны? бос радикалдармен ?рекеттесу?н ?амтамасыз ету, бос радикалдарды азайту, тоты?у т?збект? реакциясын ?зу ж?не осылайша жасушаларды ?ор?ау ?ш?н ?з?н?? фенолды гидроксил ??рылымына с?йенед?.

?

Е д?румен?н?? майда ер?г?шт?г? оны жасуша мембраналары мен липопротеидтер сия?ты липидтерге бай айма?тарда жа?сыра? тарату?а м?мк?нд?к беред?. Б?л жерлерде ол липидтерд?? ас?ын тоты?уын к?шт? тежейд?. Бос радикалдар поли?аны?па?ан майлар?а шабуыл жаса?анда?ыш?ылдар, жасуша мембраналарын ж?не липопротеиндерд? за?ымдайтын липидтерд?? ас?ын тоты?уыны? т?збект? реакциясын ?оздырып, Е д?румен? ?шектег?, ?анда?ы, т?ндердег? ж?не жасушалы? мембраналарда?ы липидтерд? ?ор?ай отырып, бастама ж?не бер?лу сатыларында реакцияны то?тата алады. Ж?рек-тамыр ж?йес?нде,Е д?румен?антиоксидантты? ?сер ар?ылы тоты??ан т?мен ты?ызды?та?ы липопротеиндерд?? ?нд?р?с?н т?мендетед?, оны? тамырлы эндотелий жасушаларыны? за?ымдалуын азайтады, содан кей?н атеросклеротикалы? бляшканы? ?алыптасуы мен дамуын тежейд?. Сонымен ?атар, Е д?румен? ?ан тамырларыны? ?алыпты кернеу? мен серп?мд?л?г?н са?тау ?ш?н тамырларды? тег?с б?лшы?ет жасушаларыны? пролиферациясын ж?не миграциясын реттей алады. Е д?румен? организмн?? иммунды? реттелу?нде де ма?ызды р?л ат?арады. Ол Т ж?не В лимфоциттер? сия?ты иммунды? жасушаларды? к?бею?не ж?не дифференциациясына ы?пал етед?, жасушалар арасында?ы ?зара ?рекеттесуд? к?шейтед? ж?не иммунды? жауапты к?шейтед?. Сонымен б?рге ол иммунды? жасуша сигналыны? бер?лу?н реттеуге ?атысады, цитокиндерд?? секрециясы мен экспрессиясына ?сер етед?, иммунды? жауапты реттейд?. Е витамин?н?? нег?зг? таби?и к?здер?не ?с?мд?к майлары, жа??а?тар, т??ымдар ж?не жасыл жапыра?ты к?к?н?стер жатады. Осы к?здерд?? ?ш?нде ?с?мд?к майлары Е витамин?не е? бай, к?б?несе альфа-токоферол т?р?нде. Сонымен ?атар, нары?та ?рт?рл? топтарды? ?ажетт?л?ктер?не с?йкес келет?н ж?мса? гельд?, шайнайтын таблеткаларды ж?не кремдерд? ?амтитын мультивитаминд? Е ?оспалары бар. Диеталы? ?орект?к заттарды? аны?тамалы? т?тынуына нег?зделген Е д?румен? ересектер ?ш?н ?сынылатын ?абылдау т?ул?г?не 15 мг ??райды (альфа-токоферол баламасымен ?лшенед?). Дегенмен, на?ты сауалнама деректер? ересектерд?? к?ндел?кт? диета ар?ылы т?тынатын Е д?румен?н?? орташа м?лшер? жи? 10 мг-нан аз екен?н к?рсетед?. Кейб?р зерттеулер ?артаюды баяулату ж?не когнитивт? б?зылыстарды жа?сарту сия?ты белг?л? б?р ауруларды? адъювантты терапиясында к?ндел?кт? 200-800 мг Е витамин?н ?осу белг?л? б?р ?сер ету? м?мк?н екен?н к?рсетт?. Жалпы ал?анда, Е д?румен? ауызша ?абылдау ?ау?пс?з, б?ра? ?за? мерз?мд? жо?ары ?абылдау (т?ул?г?не 1000 мг-нан астам) ?ан кету ?ауп? сия?ты жа?ымсыз реакцияларды? ы?тималды?ын арттыруы м?мк?н. Сонды?тан Е д?румен? бар ?оспаларды пайдалан?ан кезде, ?осымшаны? ?ау?пс?зд?г? мен ?тымдылы?ын ?амтамасыз ету ?ш?н мамандарды? ке?естер?н орындау ма?ызды.