Fosfatidilkolin yaly fosfolipidleri ?ndürmek ü?in sitolin (sitidin 5-difosfat kolin, CDP-kolin) zerurdyr. Bu molekulalar bedende ?yjük membranalaryny we gorag nerw ?rtüklerini guryar [1]. Sitolin adaty holine, hatda alfa-GPC-den has ?yl?yrymly molekuladyr, y?ne beynide tebigy ?ndürily?n ?ol bir madda. Bula?yklygyň ?ňüni almak ü?in alymlar bejergi h?kmünde ulanylanda "sitolin" we bedende ?ndürilende "CDP-kolin" diyip atlandyrmagy karar etdiler [2]. Iymitlenenden soň, iki birle?me ?ykaryar: sitidin we kolin. Gan-beyni baryerinden ge?enden soň, beynind?ki neyronlar sitolini we beyleki fosfolipidleri yasamak ü?in ulanyarlar [3]. Kolin nerw ulgamynyň kadaly i?lemegi ü?in asetilkolini we beyleki neyrotransmitterleri güy?lendiry?r. Beden sitolini beyleki k?p peydaly birle?melere ?würy?r. ?onuň ü?in sitoliniň adaty holine garanyňda has k?p peydasy we az t?siri bolup biler [4,5,3].

Bu n?hili i?ley?r

Sitolin neyrotransmitterleriň we ?yjük gurlu?yk bloklarynyň ?nüm?iligini artdyryar. Asetilkolin bilen birlikde beynide norepinefrini we dopamini güy?lendiry?r [4,6]. Beyniniň gan aylany?yny güy?lendirip, mitokondriyany has k?p energiya ?ndürip biler [4,5,2]. CDP koliniň yeterlik derejesi miyelin atly gorag nerw membranasyny d?redy?n fosfatidilkolini we sfingomiyelini gorayar. Sitolin, fosfolipaza A2 ?i?me fermentini hem saklayar we esasy antioksidant glutationy güy?lendiry?r [7,8]. Gysga?a aytsak, sitolin neyrotransmitterleri deňle?dirmek we nerw ulgamyny okislenmekden we ya? bilen baglany?ykly zeperlerden goramak arkaly i?ley?r [9,10,1].

Iymit ?e?mesi

Beden sitidini we holinden sitolini sintez edy?r. Iymit arkaly sitoliniň derejesini yokarlandyrmagyň iň gowy usuly, ikisini hem üpjün edy?n yeterlik iymit ?e?melerini sarp etmekdir. Koline bay iymitler ?z i?ine alyar: [11,12]: Organ eti (bagyr) yumurtga towuk balygy Bütin d?neler Sitidin etde (esasanam organ eti) iň k?p jemlenen RNK nukleozidi; I?eg?niň i?egesinde hem bolyar [13,14]. Sitolin go?undylary (Cognizin, Somazina) go?ma?a holiniň ba?ga bir ?e?mesi bolup duryar: go?ma?a: holin alfa-GPC fosfatidilkolin lesitin

Sitoliniň saglyga peydasy dogry bolup biler

1) Bilim derejesini yokarlandyrmak

Agea? bilen baglany?ykly aň-dü?ünj?niň peselmegi Bilim ukyby beynine gan aylany?ynyň peselmegi ya-da ba?ga seb?pler bilen ya? bilen azalyar. 14 kliniki synagyň g?zden ge?irili?i, CDP-koliniň yeňil we orta bilim taydan n?sazlygy bolan n?saglarda, ?ol sanda beyniniň aylany?ygy pes bolanlarda yat we ?züni alyp bar?yny gowula?dyryp biljekdigi barada netij? geldi [9]. 2800-den gowrak garry hassanyň maglumatlaryna esaslanyp, sitolin bejergisini alandan soň, n?saglaryň 21% -inde yat problemalary yitdi we hassalaryň 45% -inde yat gowula?dy. Bu g?zlegde plasebo g?zeg?ilikleri yokdy, ?onuň ü?in netijeleri bir d?ne duzy bilen almalydyrys [18]. Sitolin (9 ay ü?in 1000mg) yum?ak akyl bozulmasy bolan 350 garry hassada peydaly boldy, seb?bi ba?ardy [19]: Oksidleyji zeper yetmeginiň ?ňüni almak ü?in norepinefrin we dopamin derejesini yokarlandyrmak ü?in nerw membranalaryny güy?lendiriň, demans we beyni aylany?ygy pes bolan 210 hassanyň ü? g?zleginde, CDP-holin yadyň, reaksiyanyň tizligini we ?züni alyp bar?yny gowula?dyrdy. Sitoliniň dozasy (2000mg) n??e yokary bolsa, ?on?a-da gowy t?sir eder [20,21,22]. K?p adamlar sitolini pikirlenmegi gowula?dyrmak, yady güy?lendirmek we aň-dü?ünj?niň peselmeginiň ?ňüni almak ü?in ulanyarlar. Geliň, enigma yaly roly barada n?me diymelidigini g?reliň ... 135 sagdyn ululykda ge?irilen iki kliniki synagda sitolin (250-500mg) ünsi we akyl aydyňlygyny yokarlandyrdy [23,24]. Kofein we CDP holini (250 mg) ?z i?ine alyan i?gi, 60 meyletin?ide akyl ?ndürijiligini yokarlandyrdy we reaksiya wagtyny gysgaltdy. Kofein belli bir gyjyndyryjydyr we netijelere go?ant go?an bolmagy mümkin [25]. 24 sagdyn ulularda sitoliniň has yokary dozalary (500 ya-da 1000mg) dürli aň-bilim belliklerini - gaytadan i?lemegiň tizligini, i?leyi? we dilden yadyny, yerine yetiriji funksiyasyny gowulandyrdy, y?ne diňe akyl yetiri? ukyby pes bolanlarda [26]. ?ol g?zlegde, go?ma?alar aralyk yerine yetirijilere t?sir etmedi, hatda yokary yerine yetirijilerde aň-bilim ukyby birneme peseldi. [26] Ne?eke?lik bili? ukybyny bozyar. Hroniki ne?e ?ilimke?leriniň 19-synda ge?irilen g?zlegde sitolin (8 hepd?niň dowamynda günde 2000 mg) impulsly t?sirleri azaltdy we aň-bilim i?ini gowulandyrdy. Gatna?anlaryň hemmesi ?ilimi ta?lamak islediler we g?zleg?iler sitoliniň t?sirleriniň olary ?ol tarapa g?nükdirmegine k?mek edip biljekdigini ?aklayarlar [27,28]. Deslapky g?zleglere g?r?, sitolin esasanam akyl yetmez?iligi bolan adamlarda ünsi we akyl aydyňlygyny artdyryp biler.

2) insultyň bejergisi

Belli bir beyniniň sebitine gan üpjün?iliginiň kesilmegi neyronlary ?ldürip, beyniniň agyr zeperlenmegine seb?p bolup biler. Sitolin nerw membranalaryny güy?lendirip we erkin radikal ?nüm?iliginiň ?ňüni alyp biler [29,30]. D?rt kliniki synagyň (1300-den gowrak hassanyň) meta-derňewine g?r?, insultdan soň 24 sagadyň dowamynda 2000mg sitolini kabul etmek, doly dikeldi? ?htimallygyny 38% yokarlandyrdy [10]. 4000-den gowrak insultdan diri galanlaryň maglumatlary sitikoliniň netijeleri we AIDS-iň dikelmegini gowulandyryandygyny g?rkezy?r; Has yokary dozalar (2000-4000mg) has t?sirli. Bu g?zlegde platsebo g?zeg?iligi yokdy, ?onuň ü?in anyk netije ?ykaryp bolmaz [31]. 3000-den gowrak hassanyň ge?iren iki g?zleginde CDP-koliniň yiti insult ü?in ep-esli peydasy yokdy [32,33]. Uteiti insult ü?in palta siňdiriji dermanlar ilkinji saylaw bolup galyar. Iki utga?dyrylan syn sitoliniň go?ma?a peydalary berip biljekdigini ya-da isleny?n bejergini alyp bilmey?n n?saglara k?mek edip biljekdigi barada netij? geldi [34,35]. Sitoliniň ?z wagtynda berilmegi insultyň dikelmegini gowula?dyryp biler, y?ne g?zlegler ??klidir. Uteiti insult ü?in palta siňdiriji dermanlar ilkinji saylaw bolup galyar.

3) G?rü? meselesi

Beynimizd?ki we oňurga yiligind?ki nerwleri goramak yaly, sitolin hem optiki nerwde ?ol bir peydaly t?sir edip biler. Retinal neyronlara zeper yetirip biler we [1] yaly g?z kesellerini bejerm?ge k?mek edip biler: Optiki newropatiya Glaukoma Amblyopiya Glaukoma G?z basy?ynyň yokarlanmagy we beyleki faktorlar optiki nerwiň zeperlenmegine we glaukoma seb?p bolup biler, k?te doly k?rlige seb?p bolup biler [36]. 80 glaukoma hassasynda ge?irilen iki kliniki synagda uzak m?hletli agyz sitikol nerw zeperini bejerdi, g?rü? ukybyny gowula?dyrdy we keseliň ?sü?ini hayallatdy [37,38]. Sitoliniň g?z damjalary beyleki iki kliniki synagda (68 n?sag) ?ol bir netij?ni g?rkezdi [39,40]. Amblopiya ya-da "yalta g?z" g?zler we beyin gowy aragatna?yk saklamasa yüze ?ykyar. Bir g?züň bula?magyna seb?p bolup biler. ] CDP koline sanjym (günde 1000mg) optiki nerwini bejerdi we amblopiya keseli bolan 10 ulularda g?rü?i gowula?dyrdy. G?zlegde ki?ijik nusga ?l?egi bardy we plasebo g?zeg?ilikleri yokdy, ?onuň ü?in netijeler ?übheli [45]. Optiki newropatiya Optiki newropatiya, g?rü?e p?sgel berip biljek optiki nerw ?ikesiniň ba?ga bir g?rnü?idir. Optiki newropatiya bilen kesell?n 26 n?sagda sitikolin (2 ayyň dowamynda 1600mg / gün) nerw zeperini bejermek arkaly g?rü?i gowulandyrdy [46]. Evidenceeterlik d?l subutnamalar Bu b?lümd?ki n?sazlyklary bejermek ü?in sitoliniň ulanylmagyny tassyklayan hi? hili kliniki subutnama yok. A?akda haywanlaryň soňky g?zlegleriniň, ?yjükli g?zlegleriň ya-da has derňewlere itergi bermeli pes hilli kliniki synaglaryň gysga?a mazmuny bar. ?eyle-de bolsa, olary saglyga peydasy h?kmünde dü?ündirmeli d?l.

4) Beyni ?ikesleri

Oksidleyji stres, awtoimmun reaksiyalary we da?ky gur?aw toksinleri beyniniň ?yjüklerine agyr zeper yetirip biler. Sitolin ?yjükleriň miyelin gabygyny goramak we m?hüm neyrotransmitterleri güy?lendirmek arkaly beynini we oňurga yiligini bu streslerden gorayar. Alsgeymer keseli ü? kliniki synagda Sitolin (1-3 ayyň dowamynda her gün 1000mg) Alsgeymer keseliniň alamatlaryny gowula?dyrdy [47,48,49]: Akyl ?ndürijiliginiň gowula?magy beyniniň gan akmagyna itergi bery?n molekulalaryň (gistamin we IL1B) peselmegine garamazdan, iki g?zlegde-de plasebo g?zeg?iliginiň bolmazlygy netijeleri ?übheli etdi. ü?ünji g?zlegde, Alsgeymer keseline (APOE-e4 g?terijiler) genetiki ??kgünligi bolan hassalar has uly peydalary ba?dan ge?irdiler. Bu m?hüm tapyndy, seb?bi APOE-e4 g?terijiler dürli ??relere ba?ga?a jogap bery?rler (we k?plen? has erbet) [48,50]. Sitolin Alsgeymer keseli ü?in derman bejergisiniň t?sirini güy?lendirdi we iki sany synlayy? synagynyň (600-den gowrak hassa) ?sü?ini hayallatdy [51,52]. Alsgeymer keseli bolan sy?anlarda sitikol nerwleri belok mutasiyalaryndan gorayar we gan aylany?yny peseldy?r. Netijede, alakalarda aň-dü?ünje bozulmalary az bolup, yadyň gowula?magy yüze ?ykypdyr [53]. Sitolin Alsgeymer keselini bejermekde we adaty idegini gowula?dyrmakda k?mek edip biler, y?ne bar bolan kliniki subutnamalar gow?ak. Parkinson keseli Parkinson keselinde dopamin neyronlarynyň yok edilmegi my?salaryň berkle?megine, titremegine we beyleki alamatlara seb?p bolyar. Parkinson keseli bolan sy?anlarda sitikolin beynide dopamin derejesini yokarlandyrmak arkaly my?salaryň berkligini gow?adyar. ?eyle hem adaty bejerginiň t?sirini güy?lendiry?r [54,55]. Birn??e skleroz Da?arky nerw listiniň miyelin gabygynyň ?i?megi, agyr fiziki we aň-bilim bozulmalary bilen bilelikde birn??e sklerozyň d?remegine seb?p bolup biler. Birn??e sklerozly haywanlarda alymlar miyeliniň dikelmegini we motor utga?dyryly?yny güy?lendirmek ü?in sitoliniň potensialyna syn etdiler [56,57].

5) Akyl bozulmalary we ne?eke?lik

Depressiya 50 hassanyň g?zleginde antidepressant (sitalopram) sitolini go?mak depressiw alamatlary we dikeli?i gowulandyrdy [58]. Alakalarda CDP-kolin beyniniň yadynda, keypinde we hereket merkezlerinde norepinefrin, dopamin we serotoniniň derejesini yokarlandyryar [59,60]. Metamfetamin we kokain endikleri Sitolin 60 metamfetamin (met) ne?eke?inde depressiw alamatlary azaltdy, y?ne ne?e seri?delerine t?sir etmedi (3 ayyň dowamynda 2000 mg / gün). 31 metamfetamin ne?eke?iniň ba?ga bir g?zleginde sitolin beynini gorady we ne?e seri?deleriniň ulanyly?yny azaltdy [61,62]. Bipolyar bozuklygy bolan 130-dan gowrak kokain endiginde sitolin (3 ayyň dowamynda 500-2000 mg) ne?e seri?delerini ulanmagy azaltdy, y?ne keypine t?sir etmedi. ?eyle-de bolsa, 20 sany agyr kokain ulanyjynyň synagynda hi? hili netije bermedi [63,64,65]. Dokuz synagyň g?zden ge?irili?inde sitoliniň ne?eke?lige, esasanam kokaine birneme peydasy bolup biler diyen netij? gelindi, y?ne has güy?li kliniki subutnamalaryň zerurdygy g?rkezildi [66]. Sitolin ?izofreniya keseli bolan 66 n?sagda adaty bejerginiň t?sirini yokarlandyrdy. Emosional garaňkylyk, aragatna?ygyň pesligi we berklik yaly "otrisatel" alamatlary gowulandyryar. Bulary adaty dermanlar bilen bejermek ayratyn kyn [67]. Sagdyn 24 uly adamda CDP-kolin, ?izofreniyada adat?a hereketsiz bolan nikotin asetilkolin reseptoryny h?weslendirip, bilimi güy?lendiry?r [26]. Deslapky g?zlegler geljegi uludyr, y?ne akyl bozulmalaryny we ne?eke?ligi bejermek ü?in sitoliniň ulanylmagyny tassyklayan yeterlik subutnama yok.