1930-нчы еллар башында, галимн?р кояш нурларына эл?г? яки з?йт?н мае, зыгыр майы ??м башка УВ нурланышлы ризыклар куллану остеопороз бел?н к?р?ш? алуын ачыкладылар. Алга таба галимн?р ?тк?рг?н тикшерен?л?р остеопороз бел?н к?р?ш? ?чен кеше организмында актив ингредиент дип Д витаминын ачыкладылар ??м атадылар.

Д витамины (кыскача VD) - майда эри торган витамин, ул рахитка каршы эффектлар ??м охшаш структуралар бел?н стероид туемнары т?ркеме. И? м??име - D3 витамины (холецальциферол, холецальциферол) ??м D2 витамины (кальциферол). Диетадагы Д витамины, нигезд?, балык бавыры, йомырка сарысы, май ?.б кебек хайваннар ризыкларыннан кил?, эчк?нн?н со?, ул кечкен? эч?клект?н ?т булганда се?? ??м хиломикрон р?вешенд? канга ?иб?рел?. Ул бавыр, б?ер ??м митохондрия гидроксилазы бел?н 1,25-дихидроксивитамин D3к? ?верел?, ул биологик активлыкка ия ????м эч?к шаклыгында кальций б?йл??че белок (CaBP) синтезын стимуллаштыра, кальций се?дер?не к?ч?йт? ??м с?як калькизациясен? ярд?м ит?. 7-дегидрохолестерин, кеше организмындагы холестерин туемы, тере килеш саклана ??м кояш нуры яки ультрафиолет нурлары астында холецалциферолга ?верелерг? м?мкин. Бу кальций ??м фосфорны? ?зл?штерел?ен? ярд?м ит?че эндоген D витамины.

VD - стероидларны? туемы. Бу ак кристалл, майда эри торган, тотрыклы ?злекл?ре, югары температурага каршы торуы, антиоксидант, кислота ??м эшк?рт?г? каршы тормый, ??м май кислотасы бозылу бел?н юк ителерг? м?мкин. Хайван бавыры, балык бавыр мае, йомырка сарысы эчт?лекк? бай. Сабыйлар, балалар, яш?смерл?р, й?кле хатын-кызлар, имез?че ?нил?р ?чен к?нд?лек тал?п 400 IU (халыкара бер?млекл?р). Ingитм?с?, олылар остеомалакияг?, балалар рахитка мохта?. ?г?р д? кан кальцийы кимс?, кул ??м аякта б?терел?, конвульция ?.б. булырга м?мкин, алар теш ?сеше бел?н д? б?йле. Д витаминын артык к?п кабул ит? канны? кальцийын, аппетитны югалту, кусау, эч кит?, х?тта йомшак тукымаларны? эктопик осификациясен? китерерг? м?мкин.