Фосфатидилхолин кебек фосфолипидлар ?итештер? ?чен цитолин (цитидин 5-дифосфат холин, CDP-холин) бик м??им. Бу молекулалар организмда к?з?н?к мембраналарын ??м саклагыч нерв капламаларын т?зил?р [1]. Itитолин - гад?ти холинга, х?тта альфа-GPCга караганда катлаулырак молекула, л?кин ул баш миенд? табигый р?вешт? ?итештерелг?н матд?. Буталчыклыкны булдырмас ?чен, галимн?р аны "цитолин" дип атарга булдылар, д?валау р?вешенд? кулланганда ??м организмда ?итештерелг?нд? "CDP-холин" [2]. Эшл?нг?нн?н со?, ул ике кушылма чыгара: цитидин ??м холин. Кан-ми кирт?сен узгач, баш миенд?ге нейроннар аларны цитолин ??м башка фосфолипидлар ясау ?чен кулланалар [3]. Холин нерв системасыны? тотрыклы эшл?ве ?чен ацетилхолинны ??м башка нейротрансмитерларны к?ч?йт?. Т?н цитолинны бик к?п файдалы кушылмаларга ?йл?ндер?. Шу?а к?р?, цитолин гади холинга караганда к?бр?к файда ??м азрак йогынты ясарга м?мкин [4,5,3].

Ничек эшли

Itитолин нейротрансмитерлар ??м к?з?н?к т?зелеш блоклары ?итештер?не арттыра. Ацетилхолинга ?ст?п, ул баш миенд?ге норепинефрин ??м допаминны к?ч?йт? [4,6]. Ул баш миене? кан агымын к?ч?йт? ??м митохондрияне к?бр?к энергия чыгарырга эт?р? ала [4,5,2]. CDP холиныны? тиешле д?р???се фосфатидилхолинны ??м сфингомиелинны саклый, алар миелин дип аталган саклагыч нерв мембранасын т?зи. Itитиколин шулай ук ??фосфолипаз A2 ялкынсыну ферментын тоткарлый ??м т?п антиоксидант глютатионны к?ч?йт? [7,8]. Йомгаклап ?йтк?нд?, цитолин нейротрансмитерларны баланслау ??м нерв системасын оксидлашудан ??м яшь бел?н б?йле зыяннан саклый [9,10,1].

Диета чыганагы

Т?н цитолинны цитидиннан ??м холиннан синтезлый. Азык аша цитолин д?р???сен к?т?р?не? и? яхшы ысулы - икесен д? т?эмин ит?че тиешле азык чыганакларын куллану. Холинга бай ризыкларга [11,12] кер?: Орган ите (бавыр) йомырка тавык балыклары Б?ртекле цитидин - итт? (аеруча орган ите) тупланган РНК нуклеозиды; Ул шулай ук ??эч?клект? очрый [13,14]. Itитолин ?ст?м?л?ре (Когнизин, Сомазина) - ?ст?м? холинны? тагын бер чыганагы, ?ст?вен?: холин альфа-GPC фосфатидилхолин лецитин

Itитиколинны? с?лам?тлекк? файдасы д?рес булырга м?мкин

1) Танып-бел? к?ч?йт?

Яшь бел?н б?йле танып бел? т?ш?е Танып бел? с?л?те яшь бел?н баш миен? кан агымыны? ким?е яки башка с?б?пл?р аркасында кими бара. 14 клиник сынауны тикшер? н?ти??сенд? н?ти?? ясалды: CDP-холин йомшак ??м уртача танып бел? бозылган пациентларда х?терне ??м т?ртипне яхшырта ала, шул ис?пт?н баш мие ?йл?неше начар булган кешел?рд? [9]. 2800-д?н артык олы яшьт?ге пациентларны? м?гъл?матларына нигезл?неп, цитолин бел?н д?валанганнан со?, пациентларны? 21% -ында х?тер проблемалары юкка чыкты, пациентларны? 45% -ында х?тер яхшырды. Бу тикшерен?д? плацебо контроле булмаган, шу?а к?р? без тоз ашлыгы бел?н н?ти??л?рг? ирешерг? тиеш [18]. Icитолин (9 ай эченд? 1000мг) йомшак танып бел? с?л?те булган 350 олы яшьт?ге пациентта файдалы булган, ч?нки ул булдыра алган: [19]: оксидиатив зарарны булдырмас ?чен норепинефрин ??м допамин д?р???сен арттыру ?чен нерв мембраналарын к?ч?йт?, деменсия ??м начар ми ?йл?неше булган 210 пациентны? ?ч тикшер?енд?, CDP-холин х?терне, реакция тизлеген ??м т?ртибен яхшыртты. Itитиколинны? дозасы никад?р югары булса (2000мг), эффект яхшырак [20,21,22]. К?пчелек кеше цитолинны уйлауны яхшырту, х?терне к?ч?йт? ??м танып бел? т?ш?ен булдырмас ?чен куллана. Табышмак роле турында ф?нне? н?рс? ?йтерг? тиешлеген карыйк ... 135 с?лам?т ?лк?нн?рне? ике клиник сынауларында цитолин (250-500мг) игътибарны ??м психик ачыклыкны яхшыртты [23,24]. Кофеин ??м CDP холины булган эчемлек (250 мг) танып бел? с?л?тен к?ч?йтте ??м 60 волонтерда реакция вакытын кыскартты. Кофеин - билгеле стимулятор, ??м ул н?ти??л?рг? ?з ?лешен керт? алгандыр. 24 с?лам?т ?лк?нн?рд? цитолинны? югары дозалары (500 яки 1000мг) т?рле танып бел? маркерларын яхшырттылар - эшк?рт? тизлеге, эш ??м телд?н х?тер, башкару функциясе - л?кин танып бел? с?л?те начар булганнарда гына [26]. Шул ук тикшерен?д? ?ст?м?л?р арадаш башкаручыларга бернинди т?эсир итм?де, х?тта югары башкаручыларда танып бел? с?л?те бераз бозылды. [26] Каннабны куллану танып бел? с?л?тен бозды. 19 хроник марихуана т?м?ке тартучыларны тикшерг?нд?, цитолин (8 атна эченд? к?нен? 2000 мг) импульсив ?авапларны киметте ??м танып-бел? эшл?рен яхшыртты. Барлык катнашучылар да т?м?ке тартуны ташларга тел?дел?р, ??м тикшер?чел?р цитолин эффектлары аларны бу юн?лешт? алып барырга булышырга м?мкин дип уйлыйлар [27,28]. Беренчел тикшерен?л?р к?рс?тк?нч?, цитолин игътибарны ??м психик ачыклыкны к?ч?йт? ала, аеруча танып бел? с?л?те начар кешел?рд?.

2) Инсультны реабилитациял??

Билгеле бер ми ?лк?сен? кан ?иб?р?не ?з? нейроннарны ?терерг? ??м баш миен? зур зыян китерерг? м?мкин. Iticитолин нерв мембраналарын ныгытып ??м ирекле радикал ?итештер?не тыеп булыша ала [29,30]. Д?рт клиник тикшер?не? мета-анализы буенча (1300 д?н артык пациент), инсульттан со? 24 с?гать эченд? 2000мг цитолин алу тулы торгызылу м?мкинлеген 38% ка арттырды [10]. 4000 н?н артык инсульттан ис?н калган кешел?р к?рс?тк?нч?, цитолин н?ти??л?рне ??м СПИД торгызуны яхшырта; Higherгары дозалар (2000-4000мг) эффективрак. Бу тикшерен?д? плацебо контроле булмаган, шу?а к?р? т?г?л н?ти??л?р ясап булмый [31]. 3000 н?н артык пациентны? ике тикшер?е кискен инсульт ?чен CDP-холинны? зур файдасын тапмады [32,33]. Кискен инсульт ?чен беренче сайлау булып кала. Ике берл?штерелг?н к?з?т? н?ти??сенд? цитолин ?ст?м? ?стенлекл?р бир? ала яки ?стенлекле д?валана алмаган пациентларга булыша ала [34,35]. Itитолинны вакытында куллану инсультны торгызуны яхшыртырга м?мкин, л?кин тикшерен?л?р чикл?нг?н. Кискен инсульт ?чен беренче сайлау булып кала.

3) К?р? проблемалары

Баш миенд?ге ??м умыртка баганасындагы нервларны саклау кебек, цитолин оптик нервка да шундый ук файдалы йогынты ясарга м?мкин. Бу торчаларны? нейроннарына булган зыянны кире кайтарырга ??м к?з авыруларын д?валауда булышырга м?мкин: [1]: Оптик нейропатия Глаукома Амблопия Глаукомасы К?з басымыны? артуы ??м башка факторлар оптик нервка зарар китерерг? ??м глаукомага китерерг? м?мкин, кайвакыт тулы сукырлыкка китер? [36]. 80 глаукома пациентында ике клиник тикшер?д? озак вакытлы аваз цитолин нерв зарарларын т?з?тте, к?р? с?л?тен яхшыртты ??м авырулар ?сешен акрынайтты [37,38]. Itитолин к?з тамчылары тагын ике клиник тикшер?д? (68 пациент) бер ?к н?ти??л?р к?рс?ттел?р [39,40]. Амблопия, яки "ялкау к?з", к?з ??м ми яхшы аралашмаганда барлыкка кил?. Бу бер к?зд? кара?гылыкны к?рерг? м?мкин. [41] 190 баланы? ?ч клиник сынавында, цитолин стандарт амблопия бел?н д?валануны яхшыртты (к?з ямагы) [42,43,44]. CDP холин инъекциясе (к?н саен 1000мг) оптик нервны савыктырды ??м амблопия бел?н 10 олыларда к?р? с?л?тен яхшыртты. Тикшерен?д? кечкен? ?рн?к к?л?ме булган ??м плацебо контроле булмаган, шу?а к?р? н?ти??л?р шикле [45]. Оптик нейропатия Оптик нейропатия - к?р?г? комачаулый торган оптик нерв ??р?х?тене? тагын бер т?ре. Оптик нейропатия бел?н авыручы 26 пациентта цитолин (2 ай эченд? 1600мг) нерв зарарларын т?з?теп к?р? с?л?тен яхшыртты [46]. Evidenceит?рлек д?лилл?р Бу б?лект?ге бозуларны д?валау ?чен цитолин куллануны раслаучы д?рес клиник д?лилл?р юк. Т?б?нд? хайваннарны ?йр?н?, к?з?н?к нигезенд?ге тикшерен?л?р, яки т?б?н сыйфатлы клиник тикшерен?л?р бар, алар алга таба тикшер?не башларга тиеш. Л?кин, сез аларны с?лам?тлекк? файда китер?че дип а?латырга тиеш т?гел.

4) Баш мие ??р?х?те

Оксидатив стресс, автоиммун реакциял?р ??м экологик токсиннар баш ми к?з?н?кл?рен? зур зыян китерерг? м?мкин. Itитолин ми ??м умыртка баганасын бу стресслардан саклый, к?з?н?кл?рне? миелин кабыгын саклый ??м м??им нейротрансмитерларны к?ч?йт?. Альцгеймер авыруы ?ч клиник сынауда, цитолин (1-3 ай эченд? к?н саен 1000мг) Альцгеймер авыруыны? симптомнарын яхшыртты [47,48,49]: Акылны? яхшыруы миг? кан агымын стимуллаштырды, ялкынсыну молекулалары (гистамин ??м IL1B), л?кин ике тикшер?д? д? плацебо контроле булмау н?ти??л?рне шик астына куйды. ?ченче тикшерен?д? Альцгеймер авыруына (APOE-e4 й?рт?чел?р) генетик характеристика булган пациентлар тагын да зуррак файда китердел?р. Бу м??им табыш, ч?нки APOE-e4 операторлары т?рле интервенциял?рг? т?рлеч? (??м ешрак начаррак) ?авап бир?л?р [48,50]. Itитицолин Альцгеймер авыруы ?чен дару терапиясене? эффектын к?ч?йтте ??м ике к?з?т? сынавыны? (600 д?н артык пациент) барышын акрынайтты [51,52]. Альцгеймер авыруы булган тычканнарда цитолин нервларны протеин мутациясенн?н саклый ??м кан агымын кимет?. Н?ти??д?, тычканнарны? танып бел? бозулары азрак ??м х?тер яхшырган [53]. Itитицолин Альцгеймер авыруын д?валауда ??м стандарт ярд?мне яхшыртуда булыша ала, л?кин булган клиник д?лилл?р з?гыйфь. Паркинсон авыруы Паркинсон авыруындагы допамин нейроннарын юк ит? мускулларны? каты булуына, тетр??г? ??м башка симптомнарга китер?. Паркинсон авыруы булган тычканнарда цитолин мид?ге допамин д?р???сен к?т?реп мускулларны? каты булуын ?и?ел?йт?. Бу шулай ук ??стандарт д?валауны? эффектын к?ч?йт? [54,55]. К?п склероз Тышкы нерв битене? миелин кабыгын ялкынлы юк ит? к?п склерозны китерерг? м?мкин, каты физик ??м танып бел? бозу бел?н берг?. К?п склерозлы хайваннарда галимн?р цитолинны? миелин торгызылуын ??м мотор координациясен к?ч?йт? потенциалын к?з?ттел?р [56,57].

5) Психик бозулар ??м наркомания

Депрессия 50 пациентны тикшер?д?, антидепрессантка (циталопрам) цитолин кушып, депрессия симптомнарын ??м торгызуны яхшыртты [58]. Кычытканнарда CDP-холин ми х?теренд?, к?ефенд? ??м х?р?к?т ?з?кл?ренд? норепинефрин, допамин ??м серотонин д?р???сен арттыра [59,60]. Метамфетамин ??м кокаин наркоманнары itитолин 60 метамфетамин (мет) наркоманнарында депрессия симптомнарын киметтел?р, л?кин наркоманияг? т?эсир итм?дел?р (3 ай эченд? 2000 мг / к?н). 31 метамфетамин наркоманнарыны? тагын бер тикшер?енд? цитолин баш миен саклаган ??м наркомания куллануны киметк?н [61,62]. Биполяр бозылу бел?н 130-тан артык кокаин наркоманнарында цитолин (3 ай эченд? 500-2000 мг) наркомания куллануны киметте, л?кин к?ефк? т?эсир итм?де. Л?кин, 20 авыр кокаин кулланучыны сынау вакытында, ул бернинди эффект та китерм?де [63,64,65]. Тугыз сынауны тикшер? н?ти??сенд? цитолинны? наркоманияг?, бигр?к т? кокаинга бераз файдасы булырга м?мкин, л?кин к?члер?к клиник д?лилл?р кир?клеген к?рс?ттел?р [66]. Itитолин шизофрения бел?н авыручы 66 пациентта стандарт д?валауны? эффектын к?ч?йтте. Ул "тиск?ре" симптомнарны яхшырта, эмоциональ кара?гылык, начар аралашу, катгыйлык. Аларны гад?ти дарулар бел?н д?валау аеруча авыр [67]. 24 с?лам?т ?лк?нн?рд? CDP-холин шизофренияд? актив булмаган никотиник ацетилхолин рецепторын стимуллаштырып танып бел?не к?ч?йт? [26]. Беренчел тикшерен?л?р ?метле, л?кин психик бозуларны ??м наркоманияне д?валау ?чен цитолин куллануны раслаучы д?лилл?р ?итми.