Chúng ta ??u bi?t r?ng c?ng th?ng kéo dài có th? d?n ??n m?t lo?t các v?n ?? v? s?c kh?e th? ch?t và tinh th?n, ch?ng h?n nh? lo l?ng, tr?m c?m và các c?m xúc tiêu c?c khác, c?ng nh? r?i lo?n c?m giác thèm ?n, r?i lo?n can n?ng và các v?n ?? chuy?n hóa(chǎn) khác. Nhi?u ng??i khi ??i m?t v?i c?ng th?ng s? bi?u hi?n ?n u?ng theo c?m xúc (emotional eating), t?c là ?n quá nhi?u ?? gi?i t?a nh?ng c?m xúc tiêu c?c do c?ng th?ng gay ra. ?n u?ng theo c?m xúc th??ng ?i kèm v?i l??ng calo d? th?a, ?ay là m?t trong nh?ng y?u t? nguy c? gay béo phì. V?y, c? ch? mà c?ng th?ng gay ra r?i lo?n c?m giác thèm ?n là gì? M?i quan h? gi?a quá trình chuy?n hóa(chǎn) tryptophan và ?n u?ng theo c?m xúc do c?ng th?ng là gì? ?? gi?i quy?t nh?ng v?n ?? này, các nhà nghiên c?u ?? ti?n hành m?t lo?t các cu?c khám phá chi ti?t.

?

Tryptophan là m?t trong nh?ng axit amin thi?t y?u trong c? th? con ng??i và là ti?n ch?t c?a ch?t d?n truy?n th?n kinh 5-hydroxytryptophan (5-HT, còn ???c g?i là serotonin) trong n?o. M?t s? l??ng l?n các nghiên c?u ?? ch? ra r?ng các r?i lo?n chuy?n hóa(chǎn) tryptophan có liên quan ch?t ch? ??n nhi?u b?nh tam th?n, ch?ng h?n nh? tr?m c?m, lo au, tam th?n phan li?t, v.v. ??ng th?i, tryptophan và ch?t chuy?n hóa(chǎn) 5-HT c?a nó c?ng tham gia vào vi?c ?i?u ch?nh s? thèm ?n và can b?ng n?ng l??ng. V?y, trong tình tr?ng c?ng th?ng m?n tính, li?u quá trình chuy?n hóa(chǎn) tryptophan có thay ??i kh?ng? S? thay ??i này có liên quan ??n hành vi ?n u?ng b?t th??ng do c?ng th?ng gay ra kh?ng? V?i nh?ng cau h?i này trong ??u, các nhà nghiên c?u ?? ti?n hành m?t lo?t các thí nghi?m chi ti?t.

?

??u tiên, các nhà nghiên c?u s? d?ng chu?t ?? phát tri?n m?t m? hình ?n u?ng theo c?m xúc do c?ng th?ng m?n tính (CMS). H? cho chu?t ti?p xúc v?i nhi?u lo?i c?ng th?ng kh?ng th? ?oán tr??c, ch?ng h?n nh? c?ng th?ng do giam c?m, l?ng rung và t?m n??c l?nh trong 21 ngày liên ti?p ?? m? ph?ng các tác nhan gay c?ng th?ng dai d?ng, ?a d?ng trong cu?c s?ng th?c. K?t qu? cho th?y sau 21 ngày c?ng th?ng m?n tính, nh?ng con chu?t bi?u hi?n hành vi lo l?ng và tr?m c?m ?áng k?. Trong thí nghi?m ngoài tr?i (OFT), th?i gian chu?t nhóm CMS ? trong khu v?c trung tam c?a cánh ??ng m? ?? ???c rút ng?n ?áng k?, cho th?y m?c ?? lo l?ng c?a chúng ?? t?ng lên. Trong thí nghi?m treo ?u?i (TST), th?i gian v?t l?n c?a nh?ng con chu?t trong nhóm CMS ?? ???c rút ng?n ?áng k?, cho th?y c?m giác tuy?t v?ng gia t?ng. ??ng th?i, l??ng th?c ?n tiêu th? c?a nh?ng con chu?t trong nhóm CMS t?ng ?áng k?, nh?ng can n?ng l?i gi?m ?áng k?, cho th?y s? thèm ?n và quá trình trao ??i ch?t c?a chúng b? r?i lo?n.

?

Sau ?ó, các nhà nghiên c?u ?? th?c hi?n phan tích chuy?n hóa(chǎn) có m?c tiêu c?a con ???ng chuy?n hóa(chǎn) tryptophan trong huy?t thanh chu?t. K?t qu? cho th?y hàm l??ng tryptophan trong huy?t thanh c?a chu?t nhóm CMS gi?m ?áng k?, trong khi hàm l??ng các ch?t chuy?n hóa(chǎn) h? l?u 5-hydroxytryptamine (5-HT) và kynurenine t?ng ?áng k?. Phan tích sau h?n cho th?y bi?u hi?n mRNA c?a tph1, m?t enzyme chính trong quá trình t?ng h?p 5-hydroxytryptamine, b? gi?m ?áng k? trong m? ru?t k?t c?a chu?t trong nhóm CMS và hàm l??ng 5-HT trong ru?t k?t c?ng cho th?y xu h??ng gi?m. ?i?u này cho th?y r?ng c?ng th?ng m?n tính phá v? can b?ng n?i m?i c?a con ???ng chuy?n hóa(chǎn) tryptophane-5-HT trong ???ng ru?t c?a chu?t, d?n ??n m?t can b?ng n?ng ?? 5-HT ngo?i vi.

?

M?c dù tryptophan kh?ng th? tr?c ti?p ?i qua hàng rào máu n?o, ch?t chuy?n hóa(chǎn) 5-HT c?a nó ?óng vai trò quan tr?ng nh? m?t ch?t d?n truy?n th?n kinh trong h? th?n kinh trung ??ng và tham gia vào vi?c ?i?u ch?nh nhi?u quá trình sinh ly nh? tam tr?ng, nh?n th?c và ?n u?ng. Các nhà nghiên c?u ti?p t?c phan tích nh?ng thay ??i trong bi?u hi?n c?a m?t s? neuropeptide và th? th? 5-HT liên quan ??n vi?c ?i?u ch?nh s? thèm ?n ? vùng d??i ??i. K?t qu? cho th?y c?ng th?ng m?n tính làm t?ng ?áng k? bi?u hi?n c?a các neuropeptide thúc ??y s? thèm ?n nh? AgRP và OX1R, trong khi làm gi?m bi?u hi?n c?a các y?u t? ?c ch? s? thèm ?n nh? LEPR, MC4R và 5-HT1B. ?i?u này cho th?y r?ng s? r?i lo?n c?a con ???ng tryptophane-5-HT có th? d?n ??n hành vi ?n u?ng b?t th??ng b?ng cách ?nh h??ng ??n m?ch th?n kinh vùng d??i ??i.

?

V?y, li?u vi?c b? sung tryptophan có th? làm gi?m các b?t th??ng v? tam tr?ng và hành vi ?n u?ng do c?ng th?ng m?n tính gay ra kh?ng? Hai li?u tryptophan (100mg/kg và 300mg/kg) ?? ???c dùng cho chu?t CMS b?ng cách cho ?n qua ?ng th?ng d? dày hàng ngày trong 21 ngày. K?t qu? cho th?y sau 21 ngày can thi?p b?ng li?u cao tryptophan (300mg/kg), hành vi lo au và gi?ng nh? tr?m c?m c?a chu?t trong thí nghi?m ngoài ??ng và thí nghi?m treo ?u?i ?? ???c c?i thi?n ?áng k?, ??ng th?i l??ng th?c ?n t?ng b?t th??ng và tình tr?ng s?t can ?? ???c ?i?u ch?nh. Các nghiên c?u sau h?n ?? ch? ra r?ng can thi?p b?ng tryptophan li?u cao có th? ?c ch? s? ?i?u hòa t?ng các y?u t? thúc ??y s? thèm ?n nh? AgRP và OX1R ? vùng d??i ??i do c?ng th?ng m?n tính gay ra, ??ng th?i ph?c h?i bi?u hi?n c?a các y?u t? ?c ch? s? thèm ?n nh? LEPR, MC4R, 5-HT1B và 5-HT2C. ?i?u ?áng chú y là m?c dù nhóm dùng li?u th?p tryptophan (100mg/kg) kh?ng cho th?y s? c?i thi?n ?áng k? v? các ch? s? hành vi, nh?ng có xu h??ng thay ??i trong bi?u hi?n gen liên quan ??n s? thèm ?n ? vùng d??i ??i ? c?p ?? phan t?.

?

Các nghiên c?u c? ch? phan t? sau h?n ?? ch? ra r?ng 5-HT, b?ng cách liên k?t v?i các th? th? 5-HT1B và 5-HT2C trên POMC vùng d??i ??i, AgRP và các t? bào th?n kinh khác, ?c ch? các t? bào th?n kinh AgRP/NPY thúc ??y s? thèm ?n, kích ho?t các t? bào th?n kinh POMC ?c ch? s? thèm ?n và thúc ??y tiêu th? n?ng l??ng, và sau ?ó ?óng vai trò trong vi?c ?i?u ch?nh s? thèm ?n và can n?ng. ?i?u này cung c?p h? tr? c? ch? phan t? quan tr?ng cho vi?c c?i thi?n vi?c ?n u?ng theo c?m xúc b?ng con ???ng tryptophan-5-HT.

?

Các nhà nghiên c?u c?ng s? d?ng dòng t? bào th?n kinh vùng d??i ??i chu?t GT1-7 ?? xác minh thêm tác d?ng ?i?u hòa c?a 5-HT ??i v?i neuropeptide liên quan ??n s? thèm ?n. H? x? ly các t? bào GT1-7 b?ng 10μM corticosterone (CORT) trong 24 gi? ?? m? ph?ng các tình tr?ng c?ng th?ng m?n tính. K?t qu? cho th?y bi?u hi?n c?a các gen thúc ??y s? thèm ?n nh? AgRP và OX1R ???c ?i?u ch?nh t?ng ?áng k? nh? ph??ng pháp ?i?u tr? CORT, trong khi bi?u hi?n c?a các gen ?c ch? s? thèm ?n nh? MC4R, 5-HT1B và 5-HT2C b? ?i?u ch?nh gi?m. Sau khi x? ly tr??c b?ng 0,1μM 5-HT trong 2 gi?, bi?u hi?n b?t th??ng c?a AgRP do CORt gay ra và các gen khác có th? ???c ??o ng??c ?áng k? và bi?u hi?n c?a MC4R, 5-HT1B và 5-HT2C có th? ???c ph?c h?i. ?i?u này càng kh?ng ??nh thêm tác d?ng ?i?u hòa tr?c ti?p c?a 5-HT ??i v?i các t? bào th?n kinh vùng d??i ??i.

?

Tóm t?t d? li?u:

?

Tác ??ng c?a stress m?n tính lên can b?ng chuy?n hóa(chǎn) tryptophan ? chu?t: Stress m?n tính làm gi?m n?ng ?? tryptophan trong huy?t thanh (P

?

Tác d?ng c?a tryptophan ??i v?i s? thèm ?n và hành vi gi?ng tr?m c?m do c?ng th?ng m?n tính gay ra: B? sung tryptophan li?u cao ?? ph?c h?i hành vi ?n u?ng b?t th??ng và gi?m can do c?ng th?ng m?n tính gay ra (P

?

Tác d?ng c?a vi?c b? sung tryptophan lên các t? bào th?n kinh ?n u?ng ? vùng d??i ??i và các ch?t ?i?u hòa c?m giác thèm ?n ? chu?t b? c?ng th?ng m?n tính: Nhu?m mi?n d?ch m? hóa(chǎn) h?c cho th?y bi?u hi?n c?a c-fos và AgRP ? vùng ARC c?a vùng d??i ??i ? nhóm b? c?ng th?ng m?n tính t?ng lên ?áng k?, trong khi bi?u hi?n c?a LEPR gi?m ?áng k? (P

?

Tác d?ng c?a tryptophan lên con ???ng chuy?n hóa(chǎn) 5-HT ? vùng d??i ??i c?a chu?t b? stress m?n tính: N?ng ?? tryptophan và 5-HT trong huy?t thanh t?ng ?áng k? sau khi b? sung tryptophan (P

?

Nhìn chung, nghiên c?u này cho th?y r?ng c?ng th?ng m?n tính gay ra s? gián ?o?n c?a m?ng l??i ?i?u hòa s? thèm ?n ? vùng d??i ??i b?ng cách phá v? con ???ng chuy?n hóa(chǎn) tryptophane-5-HT, t? ?ó kích ho?t vi?c ?n u?ng theo c?m xúc. Vi?c b? sung tryptophan ngo?i sinh, ??c bi?t là ? li?u cao (300mg/kg), s? ph?c h?i n?ng ?? 5-HT trung tam, kích ho?t th? th? 5-HT1B và 5-HT2C ? vùng d??i ??i, ?c ch? t? bào th?n kinh AgRP/NPY, kích ho?t t? bào th?n kinh POMC và c?i thi?n các r?i lo?n tam tr?ng liên quan ??n c?ng th?ng và hành vi ?n u?ng b?t th??ng.

?

K?t qu? nghiên c?u này có y ngh?a th?c ti?n quan tr?ng. Trong cu?c s?ng b?n r?n, c?ng th?ng cao ?? ngày nay, nhi?u ng??i ph?i ??i m?t v?i các v?n ?? c?m xúc do c?ng th?ng gay ra và các r?i lo?n can n?ng. Các nghiên c?u ?? ch? ra r?ng c?ng th?ng kéo dài khi?n m?c tryptophan trong c? th? gi?m, t?ng h?p 5-hydroxytryptamine gi?m, sau ?ó d?n ??n m?t lo?t các r?i lo?n th?n kinh n?i ti?t, d?n ??n tr?m c?m, lo au và các c?m xúc tiêu c?c khác, c?ng nh? ch?ng chán ?n, béo phì và các v?n ?? chuy?n hóa(chǎn) khác. Nghiên c?u này cho th?y vai trò trung tam c?a tryptophan và ch?t chuy?n hóa(chǎn) 5-hydroxytryptophan c?a nó trong tr?c ?i?u hòa c?ng th?ng-c?m xúc-chán ?n, cung c?p nh?ng y t??ng và ph??ng pháp m?i ?? gi?i t?a c?ng th?ng và c?i thi?n các r?i lo?n tam tr?ng và r?i lo?n can n?ng.

?

D?a trên nh?ng phát hi?n, các nhà nghiên c?u ??a ra m?t s? khuy?n ngh? v? ch? ?? ?n u?ng ?? giúp m?i ng??i ??i phó t?t h?n v?i c?ng th?ng. Tr??c h?t, vi?c b? sung h?p ly các th?c ph?m giàu tryptophan trong ch? ?? ?n hàng ngày, ch?ng h?n nh? tr?ng, pho mát, các lo?i h?t, chu?i, y?n m?ch, v.v., có th? giúp c?i thi?n m?c ?? tryptophan trong c? th?, thúc ??y quá trình t?ng h?p 5-hydroxytryptophan, t? ?ó c?i thi?n tr?ng thái c?m xúc và ?c ch? tình tr?ng ?n u?ng khi c?ng th?ng. Tuy nhiên, c?n l?u y r?ng tryptophan trong th?c ph?m kh?ng ???c h?p th? và s? d?ng 100%. ??ng th?i, vi?c b? sung tryptophan li?u cao trong th?i gian dài (ch?ng h?n nh? h?n 500mg/kg) có th? gay t?n th??ng th?n. Do ?ó, trong can b?ng ch? ?? ?n hàng ngày, vi?c b? sung tryptophan ? m?c ?? v?a ph?i có th?, kh?ng nên ch? tr??ng s? d?ng quá nhi?u ch?t b? sung tryptophan.

?

Ngoài ra, các bài t?p v?a ph?i nh? ch?y b?, b?i l?i, yoga, v.v. c?ng có th? giúp t?ng m?c t?ng h?p tryptophan và serotonin trong c? th?, gi?i t?a c?ng th?ng và c?i thi?n tam tr?ng. Ng? ?? gi?c, phát tri?n thái ?? tích c?c và l?c quan, h?c cách th? hi?n c?m xúc h?p ly ??u là nh?ng cách hi?u qu? ?? ??i phó v?i c?ng th?ng. Khi g?p ph?i các v?n ?? c?m xúc nghiêm tr?ng nh? tr?m c?m và lo au, c?n ph?i tìm ??n s? ?i?u tr? tam ly chuyên nghi?p k?p th?i.

?

Tóm l?i, nghiên c?u này ti?t l? c? ch? ?n u?ng theo c?m xúc do c?ng th?ng m?n tính gay ra theo quan ?i?m chuy?n hóa(chǎn) tryptophan và cung c?p m?t góc nhìn m?i ?? gi?i t?a c?ng th?ng, c?i thi?n các r?i lo?n tam tr?ng và r?i lo?n can n?ng. M?c dù c?n có thêm các nghiên c?u v? dan s? ?? t?i ?u hóa(chǎn) li?u l??ng và th?i gian b? sung tryptophan vào ch? ?? ?n, nh?ng k?t qu? c?a nghiên c?u này ?? cung c?p cho chúng t?i nh?ng y t??ng m?i ?? thúc ??y s?c kh?e th? ch?t và tinh th?n th?ng qua vi?c ?i?u ch?nh ch? ?? ?n. Chúng t?i tin r?ng th?ng qua ch? ?? ?n u?ng can b?ng, t?p th? d?c v?a ph?i, ng? ngon và ?ng phó tích c?c v?i c?m xúc, chúng ta có th? bình t?nh h?n khi ??i m?t v?i áp l?c c?a cu?c s?ng và ?ón nh?n m?t t??ng lai t?t ??p h?n.