Mannose và glucose, m?c dù có cùng c?ng th?c phan t? (C? H?? O?), ??u là aldose và là ??ng phan C-2 (t?c là h??ng c?a nhóm hydroxyl trên nguyên t? cacbon th? hai khác nhau), nh?ng con ???ng chuy?n hóa(chǎn) và ch?c n?ng sinh ly c?a chúng l?i khác nhau ?áng k?. Sau ?ay là so sánh chi ti?t v? s? khác bi?t v? chuy?n hóa(chǎn) c?a chúng t? nhi?u góc ??:

?

1. S? h?p th? ? ru?t

Glucose:

H?p thu hi?u qu?: Thu?c ch? y?u ???c v?n chuy?n tích c?c b?i SGLT1 (??ng v?n chuy?n natri glucose 1) trong t? bào bi?u m? ru?t non. T? l? h?p thu c?c k? cao (>95%), có th? nhanh chóng ?i vào máu và làm t?ng ???ng huy?t.

Ph? thu?c vào ?? d?c ion natri.

Mannose:

H?p thu kém hi?u qu?: ch? y?u th?ng qua khu?ch tán thu?n l?i (có th? liên quan ??n các ch?t v?n chuy?n h? GLUT nh? GLUT5 ho?c các kênh t??ng t?). T? l? h?p thu r?t th?p (kho?ng 10-20%) và ph?n l?n mannose kh?ng ???c h?p thu s? ?i vào ??i tràng và ???c lên men b?i vi khu?n ???ng ru?t ho?c bài ti?t qua phan.

2. ?i vào m?ch máu

Glucose:

Sau khi h?p th?, thu?c s? ?i th?ng vào h? tu?n hoàn t?nh m?ch c?a, làm l??ng ???ng trong máu t?ng nhanh.

Mannose:

L??ng h?p thu th?p, n?ng ?? mannose trong máu c?c th?p (n?ng ?? huy?t t??ng lúc ?ói bình th??ng kho?ng 50 μmol/L, th?p h?n nhi?u so v?i n?ng ?? glucose 4-6 mmol/L). U?ng mannose kh?ng gay bi?n ??ng ?áng k? l??ng ???ng trong máu.

3. Các b??c ??u tiên c?a quá trình h?p th? và chuy?n hóa(chǎn) m?

Glucose:

Ph? thu?c insulin: S? h?p th? glucose ? c? và m? m? ph? thu?c r?t nhi?u vào tín hi?u insulin (th?ng qua ch?t v?n chuy?n GLUT4).

Hexokinase/Glucokinase: Sau khi vào t? bào, nó ???c phosphoryl hóa(chǎn) b?i hexokinase (HK) (m? toàn than) ho?c glucokinase (GK) (gan) thành glucose-6-phosphate (G6P). ?ay là phan t? trung tam c?t l?i c?a quá trình chuy?n hóa(chǎn) ???ng.

Mannose:

Kh?ng ph? thu?c vào insulin: S? h?p th? c?a m? kh?ng ph? thu?c vào insulin.

Mannokinase (MK): Mannokinase ch? y?u ???c phosphoryl hóa(chǎn) b?i mannokinase trong gan (v?i m?t l??ng nh? trong các m? khác nh? th?n) thành mannose-6-phosphate (Man-6-P). ?ay là b??c quan tr?ng gi?i h?n t?c ?? trong quá trình chuy?n hóa(chǎn) mannose.

Phosphomannose isomerase (PMI): Man-6-P ???c chuy?n hóa(chǎn) thành fructose-6-phosphate (F6P) b?i phosphomannose isomerase. F6P là s?n ph?m trung gian c?a con ???ng ???ng phan.

4. Các con ???ng chuy?n hóa(chǎn) chính

Glucose:

Cung c?p n?ng l??ng ???ng phan: G6P có th? ?i vào con ???ng ???ng phan ?? s?n xu?t n?ng l??ng (ATP).

T?ng h?p glycogen: Quá trình t?ng h?p và l?u tr? glycogen ? gan và c?.

Con ???ng pentose phosphate: t?o ra NADPH và ribose-5-phosphate (???c s? d?ng ?? gi?m t?ng h?p sinh h?c và t?ng h?p nucleotide).

T?ng h?p ch?t béo: Khi d? th?a, ch?t béo s? ???c chuy?n hóa(chǎn) thành ch?t béo.

Mannose:

Chuy?n ??i thành ch?t trung gian ???ng phan: Sau khi PMI chuy?n ??i thành F6P, nó có th? ?i vào con ???ng ???ng phan (ph?n cu?i cùng có th? ???c chuy?n ??i thành glucose ho?c b? oxy hóa(chǎn) hoàn toàn ?? cung c?p n?ng l??ng).

Ti?n ch?t glycosyl hóa(chǎn): Ch?c n?ng chính c?a nó là ?óng vai trò là nhóm ???ng kh?i ??u ?? t?ng h?p các chu?i ???ng liên k?t N! Man-6-P có th? ???c chuy?n ??i thành GDP mannose trong c? th? s?ng, ?óng vai trò là ch?t cung c?p tr?c ti?p các g?c mannose trong glycoprotein và glycolipid.

Glycosyl hóa(chǎn): Mannose là thành ph?n chính c?a chu?i oligosaccharide c?t l?i trong quá trình bi?n ??i glycosyl hóa(chǎn) liên k?t N v?i protein (ch?ng h?n nh? Man? GlcNAc?). Quá trình này di?n ra trong l??i n?i ch?t và b? máy Golgi, và r?t quan tr?ng ??i v?i s? g?p n?p, tính ?n ??nh, ??nh v? và ch?c n?ng c?a protein (ch?ng h?n nh? kháng th?, th? th? hormone và phan t? k?t dính t? bào).

Chuy?n ??i thành glucose/glycogen: Hi?u qu? th?p và m?t s? con ???ng phan gi?i ???ng thu?n ngh?ch F6P t?o ra G6P, sau ?ó ???c chuy?n ??i thành glucose ho?c glycogen, nh?ng ?óng góp là nh?.

5. Tác d?ng lên ???ng huy?t và insulin

Glucose:

???ng huy?t t?ng cao ?áng k?: là ngu?n chính gay ra ???ng huy?t.

Kích thích m?nh m? ti?t insulin: T? bào beta tuy?n t?y tr?c ti?p c?m nh?n l??ng ???ng trong máu t?ng và ti?t ra insulin.

Mannose:

H?u nh? kh?ng ?nh h??ng ??n l??ng ???ng trong máu: h?p th? ít h?n, chuy?n hóa(chǎn) mà kh?ng t?o ra glucose và kh?ng ph? thu?c vào insulin.

Kh?ng kích thích ti?t insulin: thi?u tín hi?u kích thích glucose máu hi?u qu?.

6. S? khác bi?t c?t l?i trong ch?c n?ng sinh ly

Glucose:

Ch?c n?ng c?t l?i: Ngu?n cung c?p n?ng l??ng nhanh chính (??c bi?t là n?o, c? và h?ng c?u), duy trì can b?ng l??ng ???ng trong máu.

Mannose:

Ch?c n?ng c?t l?i: M?t ch?t ti?n than quan tr?ng cho quá trình t?ng h?p glycosyl hóa(chǎn), h? tr? c?u trúc và ch?c n?ng c?a glycoprotein và glycolipid (nh?n di?n t? bào, truy?n tín hi?u, mi?n d?ch, g?p protein, v.v.).

Ch?c n?ng th? c?p: Ng?n ng?a nhi?m trùng ???ng ti?t ni?u (b?ng cách ng?n ch?n s? bám dính c?a vi khu?n).

7. S? khác bi?t trong ?ng d?ng lam sàng

Glucose:

B? sung n?ng l??ng (truy?n d?ch), ?i?u tr? h? ???ng huy?t, xét nghi?m dung n?p glucose.

Mannose:

Phòng ng?a nhi?m trùng ???ng ti?t ni?u tái phát (ch? y?u nh?m vào Escherichia coli) và ?i?u tr? các r?i lo?n glycosyl hóa(chǎn) di truy?n hi?m g?p c? th? (nh? thi?u h?t CDG Ib MPI).